Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ là một trong những yếu tố cốt yếu trong việc giúp trẻ giao tiếp, hiểu môi trường và xây dựng nền tảng cho sự học tập và tiến bộ xã hội. Giai đoạn từ 0 đến 6 tuổi là thời kỳ mà trẻ hoàn thiện các kỹ năng ngôn ngữ cơ bản, từ việc phát hiện âm thanh, cất tiếng từ ngữ cho đến việc giao tiếp và kể lại câu chuyện. Dưới đây là sự phát triển ngôn ngữ của trẻ qua từng cột mốc quan trọng trong quá trình này.
1. Giai Đoạn Từ 0 Đến 6 Tháng Tuổi
Trong 6 tháng đầu đời, trẻ bắt đầu thích nghi với âm thanh và tiếng nói xung quanh. Mặc dù trẻ chưa thể nói từ ngữ rõ ràng, nhưng trẻ đã thể hiện những phản ứng ngôn ngữ đầu tiên.
Phản ứng với âm thanh: Trẻ sơ sinh có thể phân biệt giọng nói của mẹ hoặc người chăm sóc và phản ứng lại bằng cách quay đầu hoặc nhìn. Trẻ rất nhạy cảm với âm thanh và có thể giật mình khi nghe tiếng động mạnh.
Khóc và ngậm miệng: Tiếng khóc là cách thông báo chính của trẻ, giúp trẻ thông báo cần thiết của mình (đói, buồn, mệt mỏi). Trẻ cũng bắt đầu phát ra các âm thanh như “ă-ă,” “ba-ba” hay “ê-ê” khi thử nghiệm âm thanh.
Giao tiếp bằng cử chỉ: Trẻ sơ sinh giao tiếp bằng các cử chỉ như mỉm cười, nhìn chằm chằm hoặc giơ tay về phía người chăm sóc. Đây là những dấu hiệu ban đầu của sự nhận thức và cảm xúc.
>> Bài viết liên quan: Bé mấy tháng biết nói? Các cột mốc tập nói ở trẻ
2. Giai Đoạn Từ 6 Đến 12 Tháng Tuổi
Từ 6 đến 12 tháng tuổi, trẻ bắt đầu hoàn thiện khả năng cảm nhận âm thanh và bắt đầu thử nghiệm với các từ đơn giản.
Nhại lại âm thanh: Trẻ bắt đầu nhại lại các âm thanh và phát ra những câu từ đầu như "ba-ba," "ma-ma" hay "da-da." Mặc dù trẻ chưa hiểu hết ý nghĩa của lời nói, nhưng đây là thời gian trẻ bắt đầu phân biệt và phản ứng với ngôn ngữ.
Hiểu lời nói đơn giản: Trẻ bắt đầu nhận ra một số từ đã biết như tên của mình, tên người thân, hoặc những từ chỉ đồ vật hàng ngày. Ví dụ, trẻ có thể đáp lại khi nghe từ “bình sữa” hoặc “quả bóng.”
Phát triển giao tiếp phi ngôn ngữ: Trẻ sẽ dùng các cử chỉ như vẫy hoặc chỉ tay nhu cầu hoặc sự quan tâm. Trẻ cũng có thể nắm bắt và đáp lại khi người lớn gọi tên gọi hoặc yêu cầu làm việc dễ dàng.
3. Giai Đoạn Từ 1 Đến 3 Tuổi
Trong thời gian này, trẻ bắt đầu áp dụng ngôn ngữ thường xuyên hơn, với vốn từ đa dạng và năng lực giao tiếp ngày càng nâng cao.
Mở rộng vốn từ: Trẻ có thể dùng từ vựng đơn giản để nói về các nhu cầu và tình cảm của mình. Ví dụ, trẻ có thể nói “ăn,” “uống,” “chơi,” hoặc “mẹ,” “cha.” Trẻ cũng có thể nhận thức và nói về những đồ vật xung quanh.
Ghép từ thành câu đơn giản: Trẻ bắt đầu ghép từ lại với nhau thành các câu dễ hiểu, chẳng hạn như “Mẹ ơi,” “Chơi với con.” Dù câu chưa đầy đủ nhưng đây là thành tựu trong sự phát triển ngôn ngữ.
Hiểu và thực hiện các yêu cầu đơn giản: Trẻ có thể hiểu và tuân theo những lệnh đơn giản từ người lớn, chẳng hạn như “Đưa cho mẹ cái này” hoặc “Đi vào phòng.”
4. Giai Đoạn Từ 3 Đến 5 Tuổi
Giai đoạn từ 3 đến 5 tuổi là thời kỳ phát triển mạnh mẽ trong khả năng ngôn ngữ của trẻ. Trẻ có thể áp dụng ngôn ngữ phức tạp hơn và thể hiện sự tự do trong giao tiếp.
Câu hoàn chỉnh: Trẻ có thể dùng câu nhiều từ hơn với 3-4 từ, như “Con muốn đi chơi” hoặc “Mẹ ơi, con buồn ngủ.” Ngữ pháp của trẻ dần hoàn chỉnh, với việc sử dụng các verbal và danh từ đúng cách.
Tăng cường vốn từ: Trẻ bắt đầu tăng cường vốn từ, áp dụng các từ diễn tả như màu sắc, hình dáng, và kích thước. Ví dụ, trẻ có thể nói “Cái bóng to,” “Con muốn ăn cái bánh màu đỏ.”
Khả năng kể chuyện: Trẻ có thể thuật lại những câu chuyện ngắn hoặc những hoạt động mình đã làm trong ngày. Trẻ cũng hiểu mối quan hệ thời gian như "trước" và "sau."
5. Giai Đoạn Từ 5 Đến 6 Tuổi
Ở giai đoạn này, trẻ đã có thể áp dụng ngôn ngữ trôi chảy và linh hoạt. Trẻ nói chuyện mạch lạc, tự tin và có thể tham gia vào các cuộc thảo luận phức tạp.
Câu dài và đầy đủ: Trẻ có thể áp dụng các câu dài, bao gồm các mệnh đề nối và câu hỏi phức tạp. Ví dụ: “Nếu trời mưa, chúng ta sẽ không đi chơi đâu, đúng không mẹ?”
Cải thiện kỹ năng kể chuyện: Trẻ có thể thuật lại câu chuyện một cách tỉ mỉ và mạch lạc. Trẻ cũng có thể trình bày suy nghĩ và tình cảm của mình qua ngôn ngữ, chẳng hạn như “Con cảm thấy vui khi được đi chơi cùng bạn.”
Phát âm và ngữ pháp hoàn thiện hơn: Trẻ phát âm chính xác và sử dụng ngữ pháp chính xác hơn. Trẻ có thể biết và sử dụng các từ nối, trạng từ chỉ khoảng thời gian và các câu hỏi có liên quan đến nguyên nhân, kết quả.
Sự tăng trưởng ngôn ngữ của trẻ từ 0 đến 6 tuổi là một quá trình tiến triển vượt bậc và cốt yếu. Mỗi giai đoạn đều có những bước tiến rõ rệt trong khả năng nắm bắt và trò chuyện của trẻ. Từ những tiếng nói đầu tiên cho đến khả năng sử dụng ngôn ngữ chi tiết để thuật lại và trò chuyện, trẻ không ngừng phát triển khả năng ngôn ngữ qua thời gian. Sự giao tiếp tích cực từ cha mẹ và người chăm sóc, cùng với một môi trường phong phú về ngôn ngữ, sẽ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ một cách hoàn hảo, tạo cơ sở vững vàng cho quá trình học hỏi và liên lạc sau này.
>> Bài viết liên quan: Các giai đoạn phát triển ngôn ngữ ở bé 0 - 6 tuổi cần nắm
Comentários